Zgorzel siewek buraka

Choroba występuje we wszystkich rejonach uprawy, głównie wtedy gdy do siewu użyto zakażone nasiona, a po siewie występują niekorzystne warunki do szybkiego wzrostu roślin czyli zbyt niskie temperatury, nadmiar wilgotności i zaskorupienia gleby. Choroba przyczynia się czasami do zaorania plantacji buraka ze względu na zbyt małą liczbę zdrowych roślin na jednostce powierzchni. Zgorzel siewek buraka największe zagrożenie wywołuje w punktowym siewie buraków jednokiełkowych w ilości docelowej.

Zgorzel siewek buraka spowodowana jest przez grzyby:

- Pythium debaryanum – wraz z grzybami Pythium irregulare i Pythium ultimum powoduje tzw. zgorzel przedwschodową buraka

- Aphanomyces cochlioides – powoduje tzw. zgorzel powschodową buraka

- Phoma betae

- Rhizoctonia solani

- niektóre gatunki grzybów w rodzaju Fusarium

- rzadziej inne grzyby.

Objawy:

Zazwyczaj wyróżnia się trzy rodzaje zgorzeli: przedwschodową, powschodową z poczernieniem szyjki korzeniowej czyli czarna nóżka (Phoma betae) oraz powschodową z brunatnieniem i przewężeniem szyjki korzeniowej czyli nitkowatość (Aphanomyces cochlioides).

Zgorzel przedwschodowa najczęściej powodowana jest przez Pythium debaryanum i można ją zaobserwować na kiełkach przed wschodami. Kiełki brunatnieją, całkowicie gniją i następuje ich zamieranie w ziemi. W efekcie na plantacjach obserwuje się puste place bez wzeszłych roślin.

Objawy zgorzeli powschodowej zarówno czarnej nóżki jak i nitkowatości można zaobserwować na siewkach od fazy liścieni do fazy dwóch par liści. Porażone siewki w fazie liścieni albo jednej pary liści dość szybko żółkną, więdną, przewracają się i zamierają. Nitkowatości w fazie dwóch par liści na podliścieniowej części korzeni roślin towarzyszy sierpowate wygięcie i przewężenie. Pojawia się także szare zabarwienie. W wyniku osłabienia korzeni spowodowanego przewężeniem u roślin, które nie zamarły, głównie w fazie trzech do czterech par liści, w czasie silnego wiatru lub wykonywania zabiegów agrotechnicznych następuje odpadanie rozet liściowych.

Źródłem infekcji są:

- w przypadku porażenia przez Aphanomyces cochlioides - resztki pożniwne, przetrwalniki (oogonia)

- w przypadku porażenia przez Phoma betae – nasiona, resztki pożniwne

- w przypadku porażenia przez Rhizoctonia solani – resztki pożniwne, skleroty, fragmenty grzybni

- w przypadku porażenia przez Pythium debaryanum, Pythium irregulare i Pythium ultimum – resztki pożniwne, przetrwalniki (oogonia).

Gatunki Pythium debaryanum, Pythium irregular, Pythium ultimum i Aphanomyces cochlioides należą do gromady Oomycota. W okresie wegetacji rozmnażają się i rozprzestrzeniają za pomocą zarodników płytkowych. Ich zarodnikami spoczynkowymi są oospory. Oospory w glebie mogą przetrwać nawet kilka lat. Powstają one z połączenia większej lęgni i mniejszej plemni.

Gatunek Phoma betae należy do grzybów mitosporowych, który w porażonych fragmentach starszych roślin wytwarza piknidia. W piknidiach powstają jednokomórkowe, owalne zarodniki konidialne, które rozprzestrzeniają się w okresie wegetacji. Piknidia czasami także występują w nasionach. Tworzące się w nich konidia stanowią bardzo groźne źródło zgorzeli siewek buraka. Phoma betae występuje także w glebie w resztkach pożniwnych. Jest to mniej groźne niż nasiona źródło infekcji.

Grzyby Pythium debaryanum, Aphanomyces cochlioides i Rhizoctonia solani to typowe mikroorganizmy środowiska glebowego. Rozwojowi porażenia osłabionych siewek buraka sprzyja:

- w przypadku porażenia przez Aphanomyces cochlioides – temperatura gleby od 20 do 30°C, wysoka wilgotność powietrza lub gleby

- w przypadku porażenia przez Phoma betae – ma najmniejsze wymagania cieplne; temperatura i wilgotność niska

- w przypadku porażenia przez Rhizoctonia solani – temperatura gleby powyżej 12°C, wysoka wilgotność powietrza lub gleby

- w przypadku porażenia przez Pythium debaryanum, Pythium irregulare i Pythium ultimum – temperatura gleby powyżej 15°C, wysoka wilgotność powietrza lub gleby.

Przedsiewne stosowanie herbicydów może czasami stymulować wzrost porażenia siewek buraka przez grzyba Aphanomyces cochlioides.

Zapobieganie:

Ochrona polega na:

- przestrzeganiu kilkuletnich przerw w uprawie buraka na tym samym polu (czteroletni płodozmian)

- stosowaniu przedplonu z antymątwikowej gorczycy lub rzodkwi oleistej

- starannym przygotowaniu pola do siewu

- stosowaniu niezbyt głębokiego siewu

- stosowaniu niezbyt wczesnego siewu

- stosowaniu do siewu zdrowych nasion

- przeprowadzaniu działań agrotechnicznych przyspieszających lub ułatwiających wschody - niszczeniu powstającego po deszczach zaskorupienia

- harmonijnym nawożeniu makroelementami z uwzględnieniem mikroelementów (Mg)

- przedsiewnym nawożeniu azotem w dawce nie większej niż 80 kg/ha

- uprawianiu odmian buraka o wyższej odporności na patogeny glebowe

- zaprawianiu nasion fungicydami kontaktowymi lub kontaktowymi i systemicznymi. Powszechnie stosuje się zaprawianie nasion z użyciem fungicydów zawierających:

- tiram

- tiram i karboksynę

- mankozeb

- tiram, karboksynę i hymeksazol

- tiram, karbendazym i hymeksazol.

Zaprawianie nasion na sucho (od 500 do 600 g zaprawy na 100 kg nasion) zastępowane jest otoczkowaniem lub inkrustacją (około 800 g zaprawy na 100 kg nasion). W przypadku siewu docelowego (2 kg nasion/ha) zalecane jest zwiększenie dawki zaprawy do nawet 1500 g na 100 kg nasion.